Νομίζατε πως τα ξέρατε όλα για το Νησί μας; Διαβάστε και θα δούμε!

Αυτό το ξέρατε;

• Η Τήνος έχει 41 παραλίες: 20 στη Νότια-Νοτιοδυτική πλευρά, 8 στη Νοτιοανατολική και 13 στη Βόρεια - Βορειοανατολική πλευρά.
• Τα Τηνιακό μάρμαρο είναι άσπρο-πράσινο στο χρώμα του. Είναι πρόσμιξη δύο πετρωμάτων, του Σερπεντίνη (μήπως σας θυμίζει κάποιο ντόπιο επώνυμο;) και του Ασβεστόλιθου. Αυτή η μείξη των δύο πετρωμάτων αποκτά νέα ονομασία και λέγεται Οφειτασβεστίτης. Είναι ένα πολύ γερό πέτρωμα, με χρώμα πράσινο που μέσα του φαίνονται φλέβες λευκού.
• Οι Περιστεριώνες από την άλλη χτίστηκαν με την χρήση Σχιστόλιθου. Με το ίδιο υλικό έστρωσαν τους πλακόστρωτους δρόμους, τις ξερολιθιές και τα σπίτια τους οι κάτοικοι του νησιού μας.
• Και μιας που μιλάμε για μάρμαρα, η λέξη «νταμάρι», το γνωστό σε όλους μας και ως «λατομείο», είναι Τούρκικης προέλευσης. Πρόερχεται από την λέξη “Damar” που στα Τούρκικα σημαίνει φλέβα. Και το καταλαβαίνει κανείς αμέσως, βλέποντας τις φλέβες μαρμάρου να κυλούν μέσα στον βράχο, αν περάσει δίπλα από ένα «νταμάρι».
• Η Τήνος φημίζεται για το κρασί της, που προέρχεται από ροζακί σταφύλι.
• Ο Αριστοφάνης την αποκαλούσε «Σκορδοφόρο», εξ αιτίας των εκλεκτών σκόρδων που παρήγαγε!
• Είναι το τέταρτο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων, μετά τη Νάξο, την Άνδρο και την Πάρο.
• Η απόσταση μεταξύ Τήνου και Άνδρου είναι μόλις μισό ναυτικό μίλι.
• Το στενό μεταξύ Μυκόνου και Τήνου ονομάζεται «Στενό του Τσικνιά», και αποτελούσε φόβο για τους ναυτικούς των ιστιοφόρων.
• Το ψηλότερο βουνό της Τήνου είναι ο Τσικνιάς, με ύψος 726 μέτρα., και όχι το Ξώμποργο (ή Εξώμβουργο, για τους λόγιους) που σηκώνεται στα 641 μέτρα.
• Η Τήνος έχει τέσσερα μικρότερα παιδιά, τις βραχονησίδες «Καλόγερους», τα νησάκια Πλανήτη, Δρακονήσι και τα Πρασονήσια.
• Είναι μία από τις κόρες των Βόρειων Κυκλάδων.
• Ο Ναός του Ποσειδώνα δεν χτίστηκε τυχαία στο νησί μας. Σύμφωνα με την Μυθιστορία, ο Ποσειδώνας για να βοηθήσει τους κατοίκους του νησιού μας, έστειλε ένα σμήνος πελαργών για να φάνε τα φίδια που βρισκόταν σε πληθώρα. Οι Τήνιοι, για να ευχαριστήσουν τον Θεό, έχτισαν δύο ναούς προς τιμήν του και της συζύγου του, έτσι βρίσκουμε στο νησί τον Ναό του Ποσειδώνα και τον Ναό της Αμφιτρίτης.
• Πάνω στην Τήνο βρίσκει κανείς παραπάνω από 750 ξωκλήσια και εκκλησιές!
• Στους (περίπου) 600 ανέρχονται και οι Περιστεριώνες...
• Τα πρώτα στοιχεία πολιτισμού πάνω στο νησί βρέθηκαν στην τοποθεσία της Καρδιανής, και χρονολογούνται στην Νεολιθική εποχή! Παρ’ αυτά, η Τήνος θεωρείται πως κατοικήθηκε κάπου στην Πρωτοκυκλαδική εποχή, δηλαδή το 3000 π.Χ.
• Υπάρχουν πάνω στο νησί 17 Μουσεία, τα επτά στην Χώρα και τα άλλα δέκα σκορπισμένα στα χωριά. Πολιτισμός, όχι αστεία!
• Το όνομα της Τήνου βρίσκεται πάνω στον τρίποδα των Δελφών, προσφορά των Ελλήνων για το Μαντείο. Αυτό συνέβει επειδή ο Τήνιος Παναίτιος αποκάλυψε στους Έλληνες τα σχέδια των Περσών, μεγάλη συμβολή για τους Περσικούς Πολέμους.
• Η εκκλησία της Ευαγγελίστριας ήταν το πρώτο δημόσιο οικοδόμημα που ανεγέρθη στην Ελεύθερη Ελλάδα, μέσα στην φλόγα της Επανάστασης (1823-1831 μ.Χ.) Τα παλληκάρια της Επανάστασης Κολοκοτρώνης, Μιαούλης, Μακρυγιάννης και Νικηταράς, θεώρησαν πολύ καλό οιωνό για τον αγώνα τους την Εύρεση της εικόνας και ταξίδεψαν στο νησί μας για να προσκυνήσουν το Ιερό Εύρημα.
• Το πρωτάθλημα Beach Volley στην Κολυμπήθρα, ξεκίνησε για πρώτη φορά το 1994!
•  Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός της Εκκλησίας της Μεγαλόχαρης είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο. Στον ίδιο ρυθμό είναι χτισμένη και η Εκατονταπυλιανή στην Πάρο και η Αγιά Σοφιά στην Κωνσταντινούπολη.
• Το Μουσείο στην Μεγαλόχαρη έχει στην συλλογή του αξιόλογα κειμήλια: την Χάρτα του Ρήγα Φεραίου (μία από τις τρεις αυθεντικές που σώζονται), το Πατριαρχικό σιγίλιο του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε', το δαχτυλίδι του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη (αφιέρωμα του ιδίου στην Παναγία) και το χαρακτικό αντίγραφο της εικόνας της Παναγίας, έργο του Τηνίου ζωγράφου Φραγκίσκου Δεσίπρη (1858).
• Στο Μαυσωλείο της «Έλλης» βρίσκονται τα οστά των πρώτων θυμάτων του Δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου στην Ελλάδα, των μελών του πληρώματος του καταδρομικού Έλλη, που τορπιλίστηκε το 1940 στο λιμάνι της Τήνου  και διάφορα αντικείμενα από το καταδρομικό.
• Η Τήνος διατέλεσε υπό Βενετική κατοχή για 511 χρόνια!
• Η σημερινή Χώρα της Τήνου πρωτοκατοικήθηκε μαζικά την περίοδο του 17ου και του 18ου αιώνα. Πρωτύτερα, οι κάτοικοι προτιμούσαν το βουνό Ξώμποργο εξ αιτίας των πειρατικών επιδρομών.
• Ιστορικά μιλώντας, ο Τάφος της Αγίας Θέκλας (13ος – 12ος αιώνα π.Χ.), προδίδει την Μυκηναική επιρροή του τότε ακμάζοντος πολιτισμού στο Νησί. Θολωτοί τάφοι σαν αυτό που υπάρχει στο Νησί μας υπάρχουν στις Μυκήνες.
• Το 1895 διοργανώνονται στην Τήνο και οι πανελλήνιοι αθλητικοί αγώνες, τα «Τήνια», ως προετοιμασία για τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες (1896).
• Βεγγέρα. Μια τόσο γνωστή και αγαπημένη συνήθεια! Τι σημαίνει όμως η λέξη «Βεγγέρα»; Προέρχεται από την Λατινική λέξη vigulare, που σημαίνει «Φρουρώ, περιπολώ, φυλάσσω». Η περιπολία των φίλων τις νύχτες.
• Τα κλασσικά παραδοσιακά όργανα σε ένα τηνιακό γλέντι είναι: Βιολί, λαούτο και ακκορντεόν.
• Στην Τήνο υπάρχουν 2 κυρίαρχα δόγματα Πίστης: Χριστιανοί ορθόδοξοι και καθολικοί.
• Οι σφαρικοί σχηματισμοί στον Βώλακα (ναι, οι μεγάλες στρογγυλές πέτρες) είναι παγκόσμιο φυσικό φαινόμενο. Εκτός από την Τήνο, βρίσκονται σε άλλα δύο σημεία στην Γη. Στην Νέα Ζηλανδία, στην παραλία Οαμάρου και στο Μεξικό, στην τοποθεσία Χαλίσκο. Δημιουργήθηκαν από ηφαιστιακές εκρήξεις στην Τέταρτη Γεωλογική περίοδο του Πλανήτη (10-12 εκατομμύρια χρόνια πριν, πρόσφατα δηλαδή!). Δημιουργήθηκαν από στάχτη, υαλώδη θραύσματα λιωμένης λάβας και ηφαιστιακά αέρια, που «μαγειρεύτηκαν» σε θερμοκρασία 500-800 βαθμών Κελσίου. Όταν έφτασαν στην επιφάνεια του Πλανήτη, άρχισαν να ψύχονται σταδιακά και τα υαλώδη θραύσματα που έχουν την τάση να συσσωρεύονται γύρω από τον πυρήνα τους, δημιούργησαν αυτήν την σφαιρκή μορφή που όλοι ξέρουμε και αγαπάμε σήμερα. Το πέτρωμα των Βωλάκων ονομάζεται Ρυόλιθος και είναι ξαδερφάκι του Οψιδιανού.
• Στις 8/5/1996 τα χωριό μας μεταγράφεται και επίσημα πλέον από Ιστέρνια σε Υστέρνια. Για όσους δεν το πιστεύουν, το Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, υπ’ αριθμόν 77/1996 θα τους πείσει.
• Η Τηνιακή διάλεκτος είναι από τις λίγες διαλέκτους που διατήρησαν στοιχεία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.Μερικές λέξεις που μέχρι και σήμερα ακούμε από τις γιαγιάδες μας έρχονται κατ’ ευθείαν από την Αρχαιότητα. Ο ζυγός (ξύλο που τοποθετείται στον τράχηλο του ζώου για το ζευγάρι), παραδείγματος χάριν, ο ινταγός (λούκι για το νερό), το δώμα, το ακρόδωμα και η θυρίδα.
• Οι Τηνιακοί ήταν παλληκάρια, και μάλιστα αποδεδειγμένα. Το πρωτοπαλλήκαρο του Κανάρη, ο Χελιδόνας ήταν Τηνιακός, και το ίδιο ήταν και ο Λαλές, το πρωτοπαλλήκαρο του Παπανικολή στην ναυμαχία της Ερεσσού.
• Ο παραδοσιακός Τηνιακός χορός είναι ο Συρτός, ένας χορός που αλλάζει μορφές κατά τη διάρκειά του και εκδηλώνει όλα τα συναισθήματα του Ανθρώπου: Αγάπη, έρωτα, ιπποτισμό, θαυμασμό, τρυφερότητα και περηφάνεια.  Ένας συρτός που φέρνει πολύ στον Κρητικό Πεντοζάλη, ενισχύοντας έτσι την πεποίθηση πως η Τήνος και η Κρήτη είναι βαθειά δεμένες με αρχαίους δεσμούς.
• Ένα τηνιακό σπίτι ακολουθεί κατασκευταστικούς κανόνες και προσταγές της Παράδοσης: Η σάλα θα πρέπει είναι ψηλοτάβανη. Τα υπνοδωμάτια όχι και τόσο. Υπάρχει κατώι για την αποθήκευση τροφίμων και αντικειμένων. Την αυλή την γυροφέρνει πεζούλα, και η αυλή δεν είναι ποτέ στο ύψος του εδάφους. Το μπαλκόνι κοιτάει το Νοτιά (Ο βοριάς θερίζει στα μέρη μας, και θα σπάγανε και τα παραθυρόφυλλα!). Κατά κανόνα, το Τηνιακό Σπίτι είναι διόροφο ή τριόροφο, μιας και το ισόγειο δεν χρησιμοποιούνταν ποτέ για οίκηση λόγω της κατωφέρειας του εδάφους.
• Τα τρία κλασσικά έπιπλα της τηνιακής σάλας; Η Κασέλα, ο Καναπές και η Ντουλάπα. Παλαιάς μορφής, με σκαλίσματα και μπορντούρες, από σκούρο ανθεκτικό ξύλο!
• Έχετε προσέξει τις ταράτσες στο νησί; Θα δείτε τις καπνοδόχους. Ξέρατε πως έχουν ονόματα; Κάπασος και φλάρος! Τι σημαίνει όμως φλάρος; Ο φλάρος δεν είναι τίποτα άλλο από ένα κιούπι, διάτρητο και ανθεκτικό, που βοηθούσε στην έξοδο του καπνού από τα τζάκια. Κατά κανόνα δεν είχε μόνο λειτουργικό αλλά και διακοσμητικό χαρακτήρα για τις ταράτσες των κυκλαδίτικων σπιτιών, για να σπάει την μονοτονία. Και επειδή ως γνωστόν, στα κυκλαδονήσια αφθονούσαν οι δυνατοί αέρηδες και ο κακός καιρός, ο φλάρος δεν «τραβούσε» καλά και μαύριζε! Εξ ου και η έκφραση «Τον κακό σου τον καιρό, και το μαύρο σου τον φλάρο!» Η λέξη «φλάρος» προέρχεται από την γαλλική λέξη «frere» (φρερ) που σημαίνει «αδελφός», υποδηλώνοντας τους καλόγερους των Καθολικών, που όντας καλυμμένοι από το κεφάλι ως τα πόδια με το ράσο του, θύμιζαν κιούπια που κινούνταν. Η φθορά της λέξης (φρερ-φλερ-φλαρ) και μια ομοιοκαταληξία που αγαπάει ο Έλληνας να κολλάει στις ξένες λέξεις για να τις ελληνικοποιεί, απέδωσαν τον όρο «Φλάρος».  Αδελφάκια του φλάρου είναι και ο Κάπασος και η Καμινάδα!
• Βίρα τις άγκυρες: Η λέξη βίρα έχει βενετική ρίζα. Προέρχεται από το ρήμα Virar που σημαίνει τραβώ, σηκώνω, ανυψώνω. Εμφανίζεται και ως «εβίρα» και ελληνικοποιήθηκε για να σχηματίσει ρήμα (βιράρω). 
• Οι οικογένεις που δόξασαν την Τήνο στον χώρο των Τεχνών και των οποίων τα ονόματά τους ζουν μέχρι σήμερα και συνεχίζουν το καλλιτεχνικό τους έργο είναι: Σώχος, Κολλάρος, Μαλακατές, Λύτρας, Φυτάλης, Χαλεπάς, Καπαριάς, Λυρίτης, Βιτάλης, Περαντάκος, Ρενιέρης, Χλης, Φυτάλης, Ρήγος, Καραμανλής, Γάσπαρης, Πρίντεζης, Κρικελής, Παλαμάρης, Σκούταρης, Γλύνης, Κουβαράς, Βαλάκας, Τζώρτζης, Φιλιππότης κ.α.
• Και εγένετω μπύρα! Η Τήνος πλέον παράγει την δική της μπύρα, την Νήσο. Δοκιμάστε την όσο γίνεται γρηγορότερα, επειδή κυκλοφορεί σε περιορισμένο αριθμό μπουκαλιών!
• Η Τήνος κάποτε υπήρξε μεγάλη παραγωγός δύναμη μεταξιού και αριθμούσε πάμπολλους εκτροφείς μεταξωσκωλήκων!
• Η πρώτη Επισκοπή Τήνου γεννήθηκε το το 553 μ.Χ., μετά την Ε’ Οικουμενική Σύνοδο. Πρώτος Επίσκοπος του νησιού μας ήταν ο Ευδίκιος.
• Μιχάλης Πολυζώνης και Αντώνιος Δοξαράς. Γνωρίζετε αυτά τα ονόματα; Στην αρχή της Ελληνικής Επανάστασης, το 1821, ο γέρος κηπουρός Πολυζώνης ονειρεύτηκε την Παναγία που του υπέδειξε ένα σημείο στον αγρό του Δοξαρά. Οι έρευνες απέβησαν άκαρπες και δεν βρέθηκε η Εικόνα. Η πανώλη θέριζε την Τήνο. Έναν χρόνο αργότερα όμως, η μοναχή Πελαγία υποδεικνύει πάλι το ίδιο σημείο και ξεκινούν νέες έρευνες. Εικόνα πάλι δεν βρίσκεται αλλά βρέθηκαν τα θεμέλια ενός αρχαίου Ναού. Οικοδομούν Ναό στην χάρη Της και παρατηρούν την μέρα των εγκαινείων πως το παλιό, ξερό πηγάδι που βρισκόταν εκεί έχει γεμίσει φρέσκο, δροσερό νεράκι. Δεν πέρασε καιρός, και την ημέρα των τριών Ιεραρχών, η σκαπάνη του εργάτη Εμμανουήλ Μάτσα φέρνει στο φως και πάλι την σεπτή Εικόνα της Μεγαλόχαρης. Ο Γεώργιος Μέτσος αναφέρει: «Μόλις σκύβει καί συλλέγει τά δυό κομμάτια τῆς εἰκόνος ( ο Μάτσας) παραλύει ἀπό τόν φόβο του, ἀφοῦ μόλις προσάρμοσε τά κομμάτια, αὐτά κόλλησαν ὡς ἐκ θαύματος. Ἀφοῦ διεδόθη τό γεγονός εἰς ὅλο τό νησί, ἔσπευδαν ἅπαντες εἰς τόν τόπο τῆς ἀνευρέσεως γιά νά προσκυνήσουν τήν Θεοτόκο, καί λίγες ἡμέρες μετά ἐξηφανίσθη καί ἡ πανώλης. Αὐτό τό γεγονός ἔκανε μεγάλη αἴσθησι εἰς ὅλη τήν Ἑλλάδα, ὅπου ἐμαίνετο ὁ πόλεμος τῆς Ἐπαναστάσεως.»

(Το κείμενο αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του συγγραφέα. Για αναδημοσίευση, επικοινωνήστε με τον Διαχειριστή της Ιστοσελίδας.)